Jisei, Ölüm Þiiri

[Susano'o]

辞世 Jisei, Ölüm Þiiri

Ölüm þiiri anlamýna gelen jisei, zen budist rahipleri ve zen felsefesini takip eden kiþilerde, özellikle samurailer arasýnda oldukça büyük bir önem taþýyan, kiþinin ölmesine yakýn yazdýðý, aydýnlanmaya ne kadar yaklaþtýðýný gösteren küçük þiirciklerdir.

Genellikle 俳句 haiku veya 短歌 tanka (Kýsa Þiir) kalýplarýnda yazýlýr. Tanka ayrýca 和歌 waka (Uyum/Huzur Þiiri) olarak da bilinir. Ancak tanka kelime anlamýndan da anlaþýlacaðý üzere genel bir isimdir.

Haiku 17 heceden oluþur. 17 hece, 5-7-5 lik satýrlar halinde yazýlýr. Tanka ve waka ise 31 heceli olup 5-7-5-7-7 sýralamasý ile yazýlýr.

Bazen de 連歌 renga (Birlikte Þiir) adý verilen iki kiþinin ortak oluþturduðu þiirler yazýlýr. Böyle durumlarda ilk þair belirlenen konu üzerine 5-7-5'lik bir giriþ yapar ve ikinci þair de 7-7'lik uygun bir bitiþ ekler. Bu olay sýradan samurailarýn günlük eðlencesi olarak da yapýldýðý gibi, imparatorluk sarayýnda yarýþmalarý da düzenlenen, samurai yaþam biçimine derinden yerleþmiþ bir olgudur.

Bir örnek verecek olursak:


土 金 や tsuchi kane ya toprak ve metal
息 は 絶えて も iki wa taete mo nefesim kesilse de
月日 あり tsukihi ari yýllar devam eder


行く 水 と yuku mizu to akan su ile
共に 涼しく tomo ni suzushiku birlikte serince
石 川 や ishi kawa ya taþlar ve kayalar


末 一期 sue ikki ömrümün sonu
見果てぬ 夢の mihatenu yume no sonunu göremediðim hayallerim
解れ かな hotsure ka na yýpranmýþ mý acaba


Meraklý olanlar için aþaðýdaki kitaplarý önerebilirim. Ancak ikisi de Ýngilizcedir.

• Blackman, Sushila (1997). Graceful Exits: How Great Beings Die: Death Stories of Tibetan, Hindu & Zen Masters. ISBN 0-8348-0391-7
  

• Hoffmann, Yoel (1986). Japanese Death Poems: Written by Zen Monks and Haiku Poets on the Verge of Death. Charles E. Tuttle ISBN 0-8048 1505-4
  

[savage garden]

yha bu harika yha basyýldým çok harika saolasýn mdd3001 üff hemen bir haiku yazmalýyým XD

[Harusame]

ömrümün sonu
sonunu göremediðim hayallerim
yýpranmýþ mý acaba

süperdi
teþekkürler paylaþým için

[Susano'o]

beðenmenize sevindim ben böyle þeylere hastayým da birazcýk.

[Harusame]

hehe...o zaman böyle güzel þeyleri paylaþýrsan bizimle seviniriz

[savage garden]

ahha harika yha

行く 水 と yuku mizu to akan su ile
共に 涼しく tomo ni suzushiku birlikte serince
石 川 や ishi kawa ya taþlar ve kayalar


içinde serince kelimesi geçen herþey beni etkiler ^^ (:

[Susano'o]

arkadaþlar türkçe olarak siz de yazabilirsiniz, ne de olsa heceleri uydurmanýz yeter. tabi güzel de bi konu bulmanýz lazým. sonra söylemek istediklerinizi 17 veya 31 heceye ziplemeniz lazým benim baya kendi yazdýðým var, burada paylaþabilirim hoþunuza giderse

[savage garden]

evet evet evet isteriz abi bizi mahrum etme yha nolur nolur nolurrrrr bayýlýyoruz þiirlere biz þiir hastasýyýz zatenn nolurr yhaa XD

[Harusame]

yaa bu ne haldir savege yalvarýp durma seni sefil parya bu arada tabiki görmek isteriz mdd bizlerle paylaþýrsan seviniriz

[Susano'o]

o zaman bi tane yazayým:

ay doðdu yine,
sýcak bir yaz gecesi...
yeni bir umut?
bir arý ve çiçekler,
ne yapar ki beraber?

4 temmuz 2007



sizlerden de bekliyorum arkadaþlar, birlikte geliþtirelim.

[Harusame]

önce bir anlamak lazým felsefesini yani þaka bir tarafa nasýl yazýldýðýný öðrendikten sonra neden olmasýn bu aralar ilham gelmiyor

[savage garden]

ay doðdu yine,
sýcak bir yaz gecesi...
yeni bir umut?
bir arý ve çiçekler,
ne yapar ki beraber?

tüylerim diken diken oldu ürperttin abi yine yha saygýlar yine ^^

[Harusame]

hodri meydan savege senden de bekliyoruz ama ben pek iyi bir þey beklemiyorum

[Susano'o]

önce bir anlamak lazým felsefesini yani þaka bir tarafa nasýl yazýldýðýný öðrendikten sonra neden olmasýn bu aralar ilham gelmiyor

harusame, savage'a bi kaynak gönderdim msn'den, istersen sana da yollarým, istersen savage'tan da isteyebilirsin. ancak malesef ingilizce. biara daha detaylý türkçe olarak bi kaynak hazýrlarým.

buarada buyrun bir tane daha benden:

kesermiþ rüzgar,
çatlak dudaklarýný.
tam yol ileri...
dökülürmüþ þiirler,
kaptanýn günlüðünden.

13 eylül 2006


aslýnda birlikte renga yazsak çok daha eðlenceli bi hale gelir. bi konu belirleriz bir kiþi giriþ kýsmýný yazar, diðerleri de kendilerine göre bir bitiriþ ekler

[Harusame]

heheh bana uyar ama nasýl yazýlýyor ölçüyle di mi...onu bilmek lazým iþte neyse sen biliyorsundur...kaynak göndermesine gönder de tr olmasý lazým ing çok iyi anlamýyorum

[savage garden]

þýrýldayan su
yavaþça esen
ýlýk rüzgara bak...
bir serin sessizliði
usulca kesen güle


bu da benden XD

[Harusame]

mahcup oldum itiraf etmeliyim ki çok hoþtu savege

[Susano'o]

þimdilik kýsaca anlatayým o zaman. haiku 3 satýrdan oluþur, ilk satýr 5 hece, ikinci satýr 7 hece, üçüncü satýr 5 hece. tanka ise 5-7-5-7-7 toplam 5 satýr. yukarýda yazdýklarým tanka idi.

tanka veya haiku yazarken genellikle günlük olaylara girilir ve normal bir insanýn anlayamayacaðý gibi karmaþýk yazýlmaz. sadelikte güzellik ön plandadýr. günlük yaþadýðýnýz bir olayý okuyucuya çok farklý bir tecrübe içinde sunarsýnýz.

ayrýca haiku iki parçadan oluþur, bunu 5-7 ilk parça, son 5 de ikinci parça olarak, veyahutta ilk 5 ilk parça, 7-5 de ikinci parça olarak yazýlabilir. aralarýnda bir baðlantý vardýr, ancak bölerek okuduðunuzda daha farklý bir anlam çýkar.

tanka için de 3 bölüm, haiku'ya ek olarak son 7-7 üçüncü bölümü oluþturur.

genelde bir de mevsim kelimesi kullanýlýr. haiku'nun size bir mevsim hissi vermesi için. bu ister doðrudan mevsimin adý olsun, ister sadece o mevsimi çaðrýþtýracak bi kelime olsun farketmez.

son olarak bütün bunlar kuraldýr, evet, ama ilk ve en önemli kural þair kendi kurallarýný da ekleyebilir, ve bu üstteki kurallara tamamen uymak zorunda deðildir.

aslýnda özü bu kadar. daha fazla bilmeye gerek yok. sadece baþka haiku'lar okuyarak biþeyler kapmaya da çalýþabilirsiniz.

benim tavsiyem, aklýnýza geldiði gibi yazmanýz. kötü olduðunu düþünseniz bile, bir dahaki sefere size ilham verebilir. ayrýca baþýnýzdan bi olay geçtiði zaman da o olay hakkýnda yazmaya çalýþýn. sonra o olayla birlikte þiirinizi burada paylaþýr yorumlarýz

[savage garden]

mdd abi benim tanka çalýþmam nasýl olmuþ ^^

[Harusame]

hmmm kurala uymamak zorunda olmak iyi yoksa hece ölçüleriyle uðraþmak biraz sýkýcý(bana göre) ya o zaman bu matsuo baþo filan da böyle þeyler yazýyor sanýrým..biliyor musun onu

[savage garden]

aa benhecelere harfi harfine uydum ahahaaha XD

þýrýldayan su,
yavaþça esen
ýlýk rüzgara bak...
bir serin sessizliði
usulca kesen güle

[Susano'o]

þýrýldayan su
yavaþça esen
ýlýk rüzgara bak...
bir serin sessizliði
usulca kesen güle


bu da benden XD

gayet güzel olmuþ aykut, bence sana ait olmasý herþeyden daha önemli. hece kalýbýna uymamýþ ama önemli deðil. unutma ki tanka yaþayan bir unsur, o yüzden deðiþecektir zamanla, insan gibi. senin yazdýðýn tanka da elbette senin aynan olacaktýr.

matsuo basho'yu biliyorum evet, kendisinin çok güzel tankalarý vardýr. sensei olarak anmamýz gereken bir isim. matsuo-sensei.

[Harusame]

heheh doðrudur

[Susano'o]

güzle baþladý,
kader ve keder yolu.
uzun seferler...
hayata yenik düþtü,
en sevdiðim hayaller.

22 ekim 2007

þimdilik bunu da yazayým. gerisini de sizden bekliyorum. ilk þiirin temasý umut, ikincisi özlem, üçüncüsü ise piþmanlýk. üç farklý atmosferde örnekler verdim. siz de ruh halinizi yansýtan þeyler yazýn paylaþýn.

aykut senden çok güzel þiirler bekliyorum artýk. kaptýn olayý çabucak harusame senin de þiirlerinle katýlýmýn hoþ olur tabii. merakla bekliyorum.

[savage garden]

kýrmýzý aya,
güllere düþüyordu
hafif bir kar

u da benim haikummmm XD yorumlar gelsin XD ^^