Yunus Emre

[MetatroN]

“Ben gelmedim davi için
Benim işim sevi için
Dostun evi gönüllerdir
Gönüller yapmaya geldim.”

Yunus Emre

Yunus Emre 1240 – 1321 yılları arasında Anadolu'da yaşamış, mutasavvıf
bir Türk şairi ve düşünürüdür. 13.yy'ın
ikinci yarısı, Batıni görüşlerin yoğun bir şekilde yayılmaya
başladığı bir zaman dilimidir. Yunus Emre, Allah sevgisini, aşk ve
güzel ahlakla ilgili düşüncelerini, kitlenin dogmatik
düşünce yapısına karşı, herkesin anlayabileceği
biçimde içtenlikle paylaşmıştır. Anadolu
hoşgörüsü ve tasavvufu, Mevlâna, Hacı Bektaşi Veli
ve Yunus Emre ile o dönemde ışık saçmıştır. Yunus Emre, bir
hümanisttir. O, hiçbir ayırım yapmadan insanları sever. Dar
görüşlülüğün, dogma ve taassubun
karşısındadır. Yunus Emre, bütün insanlar arasında kardeşlik
bağlarının gelişmesinin gerekliliğini vurgular. Mevlâna ve Hacı
Bektaşi Veli’nin başlattığı aydınlanmadan istifade eder ve
ışığını bütün Anadolu’ya yayar. O, bir görev
adamıdır. Yunus şöyle der:

“Ten fanidir, can ölmez
Gidenler geri gelmez
Ölür ise ten ölür
Canlar ölesi değil.”
"Dört kitabın mânâsın okudum hâsıl ettim; Aşka gelince gördüm, bir uzun hece imiş."
"Sen seni ne sanırsan,
Ayrıyı da onu san,
Dört kitabın manası
Budur, eğer var ise..."

Tamer Ayan bir çalışmasında şöyle diyor: “Yunus
Emre’de Allah sevgisi mistik bir inanç değildir. Dost
deyince sevilen varlık, gönülde kurulan Allah-İnsan-Evren
Birliği’dir. Bu birlikten dolayı hoşgörü
şarttır.” “Yaratılmışı hoş gördük, Yaratandan
ötürü.” diyor Yunus. Ona göre sevgi hayatın
ruhudur. Allah’ın zarfa değil öze baktığını bilen Yunus
şöyle diyor: “Dervişlik dedikleri, Hırka ile taç
değil. Gönlün derviş eyleyen, Hırkaya muhtaç
değil.” Tamer Ayan şöyle devam ediyor:
“Yunus’a göre, elde tespih, dilde dua, her şeyden
elini eteğini çekmiş insanlara yakıştırılan dervişlik, sonradan
ortaya çıkan bir sapmadır. Bağnazlık ve körü
körüne kaderciliği ortadan kaldırmak için çaba
göstermek gerekmektedir.” Yunus Emre: “Peygamber
yerine geçen hocalar, bu halkın başına zahmetli oldu” der
ve şöyle devam eder:

“Çekil aradan,
Gelsin Yaradan.”

Yunus Emre'nin şiirlerindeki temalar; ilahi aşk, din, ahlak, tabiat,
ölüm ve faniliktir. İlim bilmenin ve kendini bilmenin
önemini yaşayarak kavramıştır. Öğrenilen ilmin amacı sırra
ermek ve kendi benliğini öğrenmektir. Bu konuda şöyle der:

“İlim ilim bilmektir,
İlim kendin bilmektir.
Sen kendin bilmezsen, Ya nice okumaktır.
Beni bende deme, bende değilim
Bir ben vardır bende benden içeri.”

Tasavvuf erbaplarına göre Yunus Emre; insan sevgisinin, bütün
milletlere bir gözle bakmanın, gönül kazanmanın
yüceliğini şiir haline getirmiştir. İnsanın, Tanrı'nın
yansıması olduğunu belirtmiştir. Tanrı sevgisi, insan sevgisi, evren
sevgisi ve doğadaki bütün olaylar hakkında derin derin
düşünmeyi kurtuluş için gerekli
görmüştür.Yunus, hoşgörü demektir.
Yunus’un hoşgörüsü sevgiye, barışa ve saygıya
dayanır. “Gönlü Tanrı'nın tahtı olarak
görür. Tanrı’nın oraya bakacağını
düşünür. Ona göre Kâmil insan başkalarına
tepeden bakan değildir; paylaşan, seven ve gerektiğinde yardım
edendir.” İnsan bu dünyada çalışıp üretmeli,
gönüller kazanmalı, ışığını yaymalıdır.

“Cümleler doğrudur, sen doğru isen,
Doğruluk bulunmaz, sen eğri isen.”

İlahi aşktır onun aradığı; bu uzun yolculuğun sonunda birliğe kavuşmaktır.
Anadolu’nun sevgi ve hoşgörü temsilcilerindendir. O,
zamanının ötesindedir: Yunus’u yine kendi mısraları ile bitirelim...

”Bende baktım bende gördüm benim ile bir olanı,
Suretime can olanı kim durur bildim ahi,
Ben bunda seyreder iken, acep sırra erdim ahi,
Bir siz dahi sizde görün, dostu bende gördüm ahi.”

“Mana evine daldık
Vücut seyrini bulduk
İki cihan seyrini
Cümle vücutta bulduk
Gece ile gündüzü
Gökte yedi yıldızı
Levhte yazılı sözü
Cümle vücutta bulduk.”

“Dür iş, kazan, ye, yedir
Bir gönül ele geçir
Yüz Kâbe’den yiğrektir
Bir gönül imareti
Bir kez gönül yıktın ise
Bu kıldığın namaz değil
Yetmiş iki millet dahi
Elin yüzün yumaz değil.”

“Gelin tanış olalım,
İşin kolay kılalım,
Sevelim sevilelim,
Dünya kimseye kalmaz.”

“Âlimler kitap yazar, Karayı aka dizer, Gönüllerde yazılı, Bu kitabın sûresi.”

“Ölen hayvan imiş; âşıklar ölmez!“

“Ete kemiğe büründüm,
Yunus diye göründüm.”



Berk Yüksel

[mavi_61]

yaradılanı severim yaradandan ötürü..